- 1. Identyfikacja problemu
- 2. Geneza i dynamika zjawiska
- 3. Znaczenie problemu
- 4. Prognoza
- 5. Wdrażanie oddziaływań
- 6. Efekty oddziaływań
- Literatura:
1. Identyfikacja problemu
W każdej klasie spotyka się uczniów wyróżniających się na tle innych. Interesują się oni określonym przedmiotem, mają zainteresowania wykraczające poza nauczanie szkolne. Ważne jest zorganizowanie pracy ucznia w taki sposób, aby mógł rozwijać swoje uzdolnienia. Tymczasem system klasowo-lekcyjny nie tworzy sprzyjających warunków do indywidualizacji pracy. Duża liczebność klas powoduje, skierowanie uwagi nauczyciela przede wszystkim na ucznia o średnich i przeciętnych zdolnościach. Uczeń zdolny pracuje przeważnie sam, a wyniki pod koniec lekcji sprawdza mu nauczyciel. Należy się więc zastanowić jakie szanse na rozwój daje takiemu uczniowi szkoła? Dobrym sposobem jest prowadzenie kół zainteresowań, ale z praktyki wiadomo, że możliwości ekonomiczne szkół są zazwyczaj skromne i nie zawsze jest możliwość uwzględnienia tego rodzaju rozwiązania. Wiele zatem zależy od indywidualnego zaangażowania nauczycieli pojmujących swoją pracę jako coś więcej niż spełnianie obowiązku i wykonywanie wyuczonego zawodu.
2. Geneza i dynamika zjawiska
Uczeń zdolny w świetle literatury.
- Określając ucznia zdolnego można posłużyć się definicją G. Hildreth, wg której jest to człowiek przewyższający swoich rówieśników uzdolnieniami innymi niż tylko fizyczne.
- Charakteryzują go wysokie wyniki w nauce i wysokie zdolności intelektualne
- Szybciej niż rówieśnicy rozwija się intelektualnie i umysłowo
- Ma ponad przeciętne uzdolnienia ogólne i specjalne.
- Ma duże szanse dzięki uzdolnieniom na uzyskanie wysokich osiągnięć o znacznej wartości społecznej.
- Wyróżnia się oryginalnością i twórczym podejściem do zagadnień i problemów.
- W wyniku obserwacji uczniów na lekcji, ich pracy indywidualnej i grupowej zauważyłam wśród nich takich, którzy wyróżniają się na tle pozostałych. Są aktywni, chętnie rozwiązują dodatkowe zadania. Osiągają wysokie wyniki nauczania. Sami zdobywają różne informacje z wielu źródeł od encyklopedii poprzez Internet. Chcą być zauważani i akceptowani przez rówieśników i dorosłych.
- Przeprowadzałam rozmowy z uczniami o ich zainteresowaniach, planach i marzeniach. Zasięgałam opinii o uczniach u ich wychowawców i rodziców, z których wynikało, że uczenie jest dla nich przyjemnością.
3. Znaczenie problemu
Wnikliwa obserwacja sposobów uczenia się i myślenia oraz zachowania się uczniów może stanowić bardzo dobrą podstawę do wyodrębnienia uczniów zdolnych w klasie. Wczesne rozpoznanie uczniów zdolnych w klasie ma istotne znaczenie dla ich dalszego rozwoju i może zaważyć nad całym przyszłym ich życiem. Uczeń taki nie może zostać pozostawiony sam własnemu losowi, gdyż wiąże się to nie tylko ze stratą dla niego, ale i dla zbiorowości społecznej. Należy poszukiwać nowych metod i form pracy na lekcjach, dających możliwość zaprezentowania uczniowi nietypowych rozwiązań zadań. Stwarzać możliwości brania udziału w rożnych konkursach. Przygotowywanie ucznia do konkursów daje nauczycielowi możliwość pracy indywidualnej. Ogromną rolę spełniają tu również koła zainteresowań.
4. Prognoza
Negatywna
Uczeń zdolny charakteryzuje się bogatym słownictwem i łatwością wysławiania. Ma wiele wiadomości, wiedzę z różnych dziedzin, więc szkoła go nudzi i nudzą go rówieśnicy. Myśli krytycznie i ma duże oczekiwania i wymagania. Jest samokrytyczny i skłonny do oceniania innych. Surowe ocenianie siebie i innych może być przyczyną frustracji, niezadowolenia z siebie i otaczającej rzeczywistości. Towarzyszy temu poczucie osamotnienia i zagrożenia. Jest niezależny, polega tylko na sobie. Odrzuca opinie rodziców, rówieśników, nauczycieli. Wraz ze zdolnościami twórczymi występuje specyficzne poczucie humoru. Ze względu na szerokie zainteresowania i zdolności ma problemy z wyborem konkretnego kierunku kształcenia. Wybór jednego kierunku kształcenia wiąże się z rezygnacją drugiego również interesującego co może być boleśnie przeżywane. W skrajnych przypadkach doprowadzi do kolizji z prawem, sięganiem po narkotyki.
Pozytywna
Uczeń zdobywa wiedzę z różnych źródeł. Bierze udział w konkursach, olimpiadach. Jest typowany do nagród. Chętnie pomaga w nauce osobom mającym trudności. Jest lubiany przez koleżanki i kolegów z klasy. Swoimi sukcesami dzieli się z rodzicami, rówieśnikami. Liczy się z opinią rodziców, rówieśników, nauczycieli. Ma sprecyzowane plany co do dalszego kształcenia i wyboru zawodu. Następuje jego wszechstronny rozwój. Posiada wysoka samoocenę, osiąga wysokie wyniki w nauce. Chętnie bierze udział w konkursach.
5. Wdrażanie oddziaływań
- Umożliwiłam rozwój zdolności poprzez dobór odpowiednich metod pracy np. indywidualizacja opanowanych treści, metod i tempa pracy.
- Zachęcałam do pracy samodzielnej o charakterze twórczym ze szczególnym uwzględnieniem metod badawczych i poszukujących.
- Stosowałam metody aktywizujące w pracy na lekcjach proponowałam wykonanie gazetek o tematyce związanej z matematyką.
- Starałam się tworzyć w klasie i szkole pozytywy klimat dla uczniów zdolnych, aby czuli się doceniani i szanowani.
- Poznałam i uwzględniłam w nauczaniu zdolności, sprawności i umiejętności, hobby i specjalne zainteresowania uczniów.
- Współpracowałam z rodzicami i różnego rodzaju instytucjami wspomagającymi szkołę.
- Organizowałam kółka zainteresowań gdzie uczniowie mogli dyskutować na temat problemów matematycznych w bardziej swobodny sposób niż to ma miejsce na lekcjach, przez co rozwijali umiejętność rozumowania, porównywali swoje wyniki z kolegami ucząc się w ten sposób.
- Przeprowadziłam szkolne etapy konkursów matematycznych i interdyscyplinarnych.
- Organizowałam samopomoc koleżeńską w nauce i przydzielałam ją uczniom zdolnym.
- Organizowałam lekcje wymagające pracy w grupach, w których uczeń zdolny pełni funkcję lidera.
- Powierzałam zadania wymagające umiejętności wykraczających poza ramy podstawy programowej.
- Zorganizowałam dla uczniów szkolny konkurs matematyczny pod nazwą „Liga Zadaniowa”, gdzie uczniowie mogli rozwiązywać zadania, a następnie walczyć o tytuł „Mistrza matematyki.”
- Dla uczniów lubiących problemy matematyczne i krzyżówki uruchomiłam własna stronę internetową, na której mogli znaleźć wiele zadań do rozwiązania.
- Starałam się kierować rozwojem talentu poprzez właściwy dobór literatury popularno-naukowej.
6. Efekty oddziaływań
Uczniowie wykonywali samodzielnie lub w grupach dodatkowe zlecone zadania, projekty. Brali udział w kołach zainteresowań. Uczestniczyli w konkursach organizowanych na różnych szczeblach. Korzystali z materiałów dostępnych w biblioteczce medialnej. Bardzo chętnie pełnili funkcję liderów w pracy zespołowej w czasie lekcji. Prezentowali w czasie lekcji ciekawe rozwiązania zadań na wyższym poziomie trudności Organizowali i brali czynny udział w pomocy koleżeńskiej uczniom słabszym w nauce. Bardzo chętnie i z dużym zapałem uczestniczyli w szkolnym konkursie matematycznym, czuli się docenieni i zauważeni. W grupie rówieśniczej byli postrzegani jako koledzy, do których można zawsze zwrócić się o pomoc w rozwiązaniu problemu matematycznego. Z rozmów z uczniami i ich rodzicami wiem , że w szkole programowo wyższej w dalszym ciągu rozwijają swoje zainteresowania.
Z prawdziwą przyjemnością współpracowałam i współpracuję z tymi uczniami. Jestem świadkiem ich sukcesów. Cieszy mnie gdy w dalszym etapie kształcenia nadal rozwijają swoje zainteresowania . Uważam , że warto poświęcić czas dla takich uczniów, ponieważ w przyszłości jako ludzie dorośli mogą dać wiele światu. Widzę w nich przyszłych mistrzów, których twórcza myśl być może wytyczy nowe ścieżki.
Literatura:
- W.W. Sawyer „W poszukiwaniu modelu matematycznego”
- A. Dobrzycki „Jak organizować pracę z uczniem zdolnym”
- T. Lewowicki „Kształcenie uczniów zdolnych”